Edvard Munch budde lange periodar av sitt liv i Åsgårdstrand. Han brukte den buktande kystlinja i Åsgårdstrand, lyset, mørke, skuggane til å uttrykkja det melankolske i menneskesinnet og sjalusi. Det har sett den vesle Vestfold-staden på kartet i tiår.
160 års jubileum
12. desember 2023 er det 160 år sidan kunstnaren Edvard Munch vart fødd. Kunsten lever i beste velgåande. Munchs kunstnarskap held fram med å byggja stoltheit og identitet, ikkje berre på Munchmuseet og Nasjonalmuseet, men vel så mykje på dei stadene han var tilknytt.
– Munch er meir enn måleria han etterlét seg. Han vart - og er framleis - ein viktig del av identiteten, og ein eigen attraksjon, i dei kommunane der han levde og hadde ei tilknyting, seier Arne Holm.
Holm er forskar ved By- og regionforskningsinstituttet NIBR på universitetet OsloMet.
Han har undersøkt betydninga av Munchs kunstnarskap for dei stadene han hadde ei tilknyting, saman med Maya Nielsen ved Munchnettverket og Solfrid Sakkariassen ved Munchs hus, Vestfoldmusea. Prosjektet vart finansiert av Viken regionale forskingsfond.
Melankoli opplevast heilt annleis ein sommarkveld ved stranda i Åsgårdstrand, enn på eit museum, der verket hengjer side om side med andre kunstverk.– Arne Holm
Fleire kommunar ser eit potensiale for verdiskaping i Edvard Munch. Åsgårdstrand er ein av dei.
– Mange har satsing på Munch som eit prioritert felt for kulturpolitikken til kommunen, seier Holm.
Jo sterkare tilknyting til Munch, og då helst i form av ein konkret bustad, som i tilfellet med Åsgårdstrand, jo større er potensiale for verdiskaping.
Byggjer intern stoltheit
– På ein stad som Åsgårdstrand er Munch den største attraksjonen. Munch er det som skil Åsgårdstrand frå andre idylliske små trehusbyar langs norskekysten, seier Holm.
Munch trekkjer mange besøkjande til byen.
– På den måten er Munchs kunstnarskap med på å gi verdiskaping til kommunen. Både gjennom å trekkja besøkjande dit, men også ved å profilera det som ein viktig del av identiteten og kulturpolitikken til kommunen, seier Holm.
Som det heiter i Horten kommunes kulturplan for 2020-2024:
«Munch er ein del av Hortens identitet som me med stoltheit skal visa fram.»
Munchs tilknyting er med på å «byggja intern stoltheit i Åsgårdstrand», seier ein av informantane til Holm.
Stemningsfulle stader
Det er likevel ikkje nok å ha ein synleg referanse til Munch for å ha eit verdiskapande konsept. Engasjement frå kommunen er avgjerande.
I tillegg er det viktig å byggja ein formidlingsstrategi som kan levandegjera koplinga til Munch og kunstnarskapet hans.
– Dette kan handla om heile pakkar av opplevingar, som me mellom anna finn i Åsgårdstrand. Det bidreg til å levandegjera både Munch som person, kunsten hans og ikkje minst betydninga staden hadde for Munchs kunstnarskap, seier Holm.
I Åsgårdstrand tilbyr kommunen alt frå besøk i heimen hans, undervisningstiltak for barn og unge og skilta rundar til besøkssenter der ein kan læra meir om Munch.
Sommarkveld i Åsgårdstrand
Å få kunstnaren servert i meir naturlege omgivnader, som i Åsgårdstrand, gir også ei breiare kunstoppleving til publikum, meiner Holm.
– Når du ser kunst på eit museum, får du kunst lausrive frå konteksten sin. Det er kunsten sjølv som blir det einaste meiningsberande. Men ved å besøkja stader Munch hadde ei tilknyting til, får me ta del i stadene og stemningar han sjølv brukte, og det gir ein heilt anna oppleving, seier Holm.
Slik oppdagar ein stadig nye sider ved Munch og kunsten hans.
– Melankoli opplevast heilt annleis ein sommarkveld ved stranda i Åsgårdstrand, enn på eit museum, der verket hengjer side om side med andre kunstverk, seier Holm.
